www.slezanie.fora.pl

Nażyr

Dostałem maila od kolesia poznanego na Książu który zechciał napisać co nieco o naszych monetach:)
" Witam,

Zgodnie z obietnicą (zamek Książ) przesyłam informacje na temat „orła” (pawia? koguta?) - ptaka uwidocznionego na wczesnośredniowiecznym denarze.

Generalnie pierwsi Piastowie (Siemowit, Lestek i Siemomysł) nie bili własnych monet. Podczas ich panowania do kraju napływało wystarczająco dużo obcej waluty, nadto dominował w tych czasach handel wymienny, stąd nie było zapotrzebowania na własne monety zaś „import” całkowicie pokrywał zapotrzebowanie krajowe. Podobnie (i z podobnych względów) Mieszko I nie rozpoczął mennictwa. Tzw. pierwszy polski denar wybity rzekomoprzez Mieszka I w istocie jest denarem Mieszka II czego dowodzą opracowania Stanisława Suchodolskiego.

Właśnie Mieszkowi II przyporządkowano ostatecznie te denary, które przedtem były uważane za pierwsze polskie numizmaty Mieszka I. Jakkolwiek opierając się wyłącznie na analizie stempli menniczych nie można jednoznacznie stwierdzić czy monety te należały do ojca czy syna Bolesława Chrobrego to na podstawie znalezisk archeologicznych należy wnioskować, że zostały one wybite po 1016 r. Występują w trzech typach zaś na jednym z nich występuje legenda MISICO. Na pozostałych imiona podobne do tego. Nie ulega więc wątpliwości, że monety te zostały wybite przez Mieszka a data zakopania skarbów wskazuje na Mieszka II, który wybił je w okresie książęcym - podczas panowania swego ojca.

Natomiast denar z „ptakiem” (Suchodolski kontestuje twierdzenie, że jest to orzeł, szczególnie w koronie) i napisem „Princeps Polonie” (to te, które wzięliście za wzorzec do bicia monet dla turystów) jest emisją Bolesława Chrobrego. Jeśli chodzi o jego datowanie to są dwie główne hipotezy:

1. Denar ten był wybity w okresie Zjazdu Gnieźnieńskiego (rok 1000)

2. Denar ten był wybity po roku 1018 (wyprawa na Grody Czerwieńskie), gdyż za pierwszą polską monetę (denar z "pawiem" jest późniejszy) uważa się srebrny denar z napisem Boleslaw – napis jest wykonany tzw. głagolicą (głagolica to wczesnośredniowieczna forma cyrlicy), choć istnieją również opracowania stawiające tezę, że ten denar (z napisem „Boleslaw” w głagolicy) był wybity przed rokiem 1000.

Denar „Princes Polonie” był najliczniej bitą monetą Chrobrego. Typ ten znany jest w dwóch odmianach: poprawnej - z poprawnym rysunkiem i napisem „Princes Polonie” jak również w odmianie zbarbaryzowanej ( z pomylonymi napisami i podobnym rysunkiem; bite jednostronnie lub dwustronnie).

Wszystkie monety Bolesława Chrobrego miały charakter reprezentacyjny – bicie monety było w początkach państwowości polskiej przede wszystkim kwestią prestiżu władcy, własna moneta była materialnym dowodem władztwa i siły panującego, można powiedzieć, że była artefaktem typu „atrybut władzy”. Moneta ta nie była walutą obiegową w dzisiejszym rozumieniu, choć i taką funkcję rzecz jasna pełniła.

Polecam poniższe pozycje jako wstęp do tematu ikonografii wczesnośredniowiecznej, której materialnym przejawem jest wzornictwo numizmatów; na pierwszych dwóch opierałem się sporządzając tę notkę) :

Stanisław Suchodolski: Numizmatyka średniowieczna, moneta źródłem archeologicznym historycznym i ikonograficznym wyd. TRIO 2011

Stanisław Suchodolski: Denar w kalecie = La monnale dans la pologne du haut Moyen-Age = Die polnische Münze im Frühen Mittelalter : trzy pierwsze stulecia monety polskiej, Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne. Wrocław : Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981

Kazimierz Jakub Stronczyński: Pieniądze Piastów od czasów najdawniejszych do roku 1300 rozbiorem źródeł współczesnych i wykopalisk, oraz porównaniem typów menniczych objaśnione, Warszawa, 1847

Przepraszam za przydługi "referat", mam jednak nadzieję, że te informacje będą przydatne."

Jahu

Do tego jeszcze można dodać nie małą ilość denarów jak mnie pamięć nie myli Chrobrego, bitych z użyciem awersu lub rewersu z monet obcych (np. niemieckich a nawet chyba anglo - saskich). Muszę poszukać tą publikację, to wrzucę tytuł.

Radzim

Z głagolicką monetą Chrobrego spotykam się po raz pierwszy albo przynajmniej po raz pierwszy świadomie Wink

Problem z nią jest taki, że państwo Piastów było poza strefą głagolickich wpływów. Żeby nie wchodzić w spory można przyjąć, że były "placówki" duchowieństwa wschodniego, ale nie wywarły one wyraźnego wpływu na rozwój polskiej państwowości. Utrwalił się bowiem obrządek rzymski z całym dobrodziejstwem inwentarza. Zaś z imieniem Bolesław problem jest taki, że było to dość popularne imię. Sam Chrobry dostał je na cześć dziadka (ojca Dobrawy, o ile nie pomieszali mi się czescy Bolesławowie Wink

), a i na Rusi imię to się pojawiało. Ponieważ owa głagolicka moneta ma być jednym z owoców wyprawy kijowskiej to bardziej prawdopodobnym mi się wydaje, że to część łupu, a nie owoc działalności samego Chrobrego. Oczywiście ta teza wymagałaby gruntowniejszego sprawdzenia.

Zaś od strony praktycznej nie widzę uchybień z naszej strony. Jest najstarsza moneta? Jest (no, jedna z najstarszych). Jest "orzeł"? Jest, bo ja bym tego pawiem nie nazwał (więc jest 1:1 z panem Suchodolskim, w pojedynku na opinie), a do tego pierwsze historyczne herby Piastów to właśnie orły. Ten z denarka oczywiście korony nie ma, bo i dodano ją w ogóle do herbu bardzo późno, chyba nawet po wygaśnięciu dynastii Piatsów na polskim tronie, czyli w momencie gdy orzeł stał się symbolem państwa, a nie osobistym herbem władców (coś jak trzy lwy i tyleż lilii używanych do dziś przez monarchów brytyjskich, chociaż dynastia Hanowerska vel "Westminsterska" nie ma z tymi dwoma herbami nic wspólnego, a Londyn mają po kądzieli Razz

). Wracając do meritum... Denarek jest Mieszkowy? Jest, a czy Mieszka I, czy II? Jak się ktoś zapyta to się mu powie, że II, bo pierwszy jeszcze monet nie bił Smile

A w ogóle to ciekaw jestem jak on dostał w swe łapy to niemal 200 letnie dzieło (de facto to już źródło historyczne) Stronczyńskiego :> Spisać z bibliografii Suchodolskiego to i ja umiem ;P

Jahu

Dzieło dostał z biblioteki cyfrowej [link widoczny dla zalogowanych]